Over
De Koninklijke Harmonie is zijn naam ‘De Vriendenkring’ zeker waardig. Elke vrijdagavond komen een 35-tal muzikanten bijeen tussen 20.30 en 22.30 om samen twee uur lang muziek te maken. Onder onze strenge, maar rechtvaardige dirigent Barthel Hendrickx slagen we er telkens in om weer een paar stappen dichter bij een geslaagd concert te komen. Na de repetitie is er uiteraard de mogelijkheid om nog aan de toog te blijven hangen en de zotste verhalen aan elkaar te vertellen.
Dirigent
Barthel Hendrickx
Barthel begon zijn muzikale leven aan de muziekacademie van Geel en kreeg hier tromboneles van Vic Vos. Voor Barthel was het al vrij snel duidelijk dat hij van zijn hobby zijn beroep wilde maken. Daarom besloot hij om na zijn middelbare studies naar het conservatorium te gaan. Zo begon hij met zijn studie trombone aan het “Conservatorium van Amsterdam” in 2008. Hier behaalde hij zijn Bachelordiploma bij Ivan Meylemans.
Na zijn studie in Amsterdam vervolmaakte hij zich als trombonist in het conservatorium van Maastricht bij Bart Claessens, solotrombonist van het “Koninklijk Concertgebouworkest”. In Maastricht behaalde hij zijn Masterdiploma. Naast zijn studie had Barthel ook de kans om diverse masterclasses en lessen te volgen bij onder andere Ian Bousfield, Joseph Alessi, Jörgen van Rijen, Pierre Volders, Charlie Vernon, Roger Bobo, Michel Becquet, Franz Masson, etc. Als freelance trombonist speelt Barthel mee met diverse orkesten. Hiernaast is hij ook vast lid van drievoudig WMC-winnaar, “Koninklijke Fanfare Kempenbloei” uit Hamont-Achel.
Naast het zelf spelen geeft Barthel les aan de muziekacademie van Mol en aan de muziekacademie van Baarle-Hertog. Samen met lesgeven is ook dirigeren één van Barthel’s grote muzikale passies. Zo was hij een hele tijd dirigent van “Brassband Retie” en “Brassband de Kempengalm” uit Vlimmeren en heeft hij dus sinds januari 2017 onze rangen in Gierle vervoegd.
Geschiedenis
Waar begint de geschiedenis van een vereniging die nu 110 jaar oud is? Je kan beweren dat ‘De Vriendenkring’ begint in 1898. Toen, zo staat in een pak beduimeld papier, trokken 5 moedige Gierlenaren ‘wekelijks te voet naar Beerse, om zich daar te bekwamen in de edele blaaskunst’. Zij hebben dan einde 1898 een fanfare opgericht. Niet onbelangrijk, vermeldt het document: ‘de eerste leden kochten allen zelf hun instrument’ … en daarvoor moest men einde 19de eeuw niet onbemiddeld zijn.
Tot 1907, zo kunnen we veronderstellen, bleef deze fanfare naamloos, maar ze was wel actief: nog geen jaar na de oprichting nam ze in 1899 deel aan de inhuldiging van het O.L. Vrouwgasthuis en de Nieuwe Steenweg in Beerse.
Andere medailles getuigen van een regelmatige deelname aan het zgn. Festival Antwerpen, in 1900, 1902, 1903 en 1906. Uitstapjes naar de kermis van Thielen, alweer met herdenkingsmedaille, en de inhuldiging van het gemeentehuis van toen-buurgemeente Lille in 1903 stonden ook op het programma. En toen de (nu reeds verdwenen) Buurtspoorweg uiteindelijk, via ‘Gheel’ en ‘Casterle’, ook Turnhout bereikte stond ook deze fanfare present bij de feestelijke inhuldiging in Kasterlee.
Emiel Megens zou 29 jaar dirigent van de fanfare in Gierle blijven, en in de eerste jaren van haar bestaan was hij ook voorzitter. Onder zijn voorzitterschap werd in 1907 het eerste reglement van de fanfare opgesteld. In dat reglement zien we voor het eerst de naam neergeschreven die ook nu nog wordt gevoerd: ‘De Vriendenkring’. De auteurs van dit eerste reglement waren zéér voorzichtige mensen: artikel 46 leest ‘Er zal niet tot ontbinding van des gezelschaps worden overgegaan, zoolang het uit vier leden bestaat’. Op dat ogenblik telde de fanfare 29 werkende leden, en 39 ere-leden.
Emiel Megens gaf het voorzitterschap door aan Jan Smolderen in 1909, maar bleef de fanfare wel dirigeren als ‘muziekbestuurder’. De Wereldtentoonstelling van 1913 in Gent is de laatste gedocumenteerde uitstap van de fanfare ‘De Vriendenkring’ voor de Eerste Wereldoorlog. Die oorlog bracht niet echt gelegenheid tot feestelijke uitstappen of grote manifestaties. De fanfare bleef wél wekelijks repeteren, en het gerucht wil dat enkele jongere muzikanten het geregeld bij de plaatselijke Duitse kommandant mochten komen uitleggen, die muziek ‘s nachts nà de repetities. Die nachtelijke muziek zal wel in het niet zijn gevallen in vergelijking met de deelname van ‘De Vriendenkring’ aan de bevrijdingsoptocht in Turnhout.
De jaren 1920 werden een scharniermoment voor ‘De Vriendenkring’: Jules Smolderen nam in 1924 het voorzitterschap over van zijn vader. In de loop van 1927 moest Meester Megens de dirigeerstok noodgedwongen overlaten, en in december 1927 stierf hij. Jozef Meeuws zou tot 1935 zijn muzikale erfenis in Gierle in ere houden.
In dat jaar 1935 kwam een volbloed muzikant als jonge onderwijzer naar Gierle: Louis Neefs, of ‘Meester Neefs’, zoals de meeste Gierlenaars hem kennen. Op aandringen van burgemeester en fanfare-voorzitter Jules Smolderen begon hij ook de fanfare te dirigeren. Net zoals vandaag werd er bijzondere aandacht besteed aan het jonge muzikaal talent van eigen bodem, dat ‘opgeleerd’ werd en tussen de ervaren rotten muzikaal kon rijpen.
Een eerste officiële toetsing van de inspanningen die Meester Neefs en de fanfare zich getroosten, was de Muziekwedstrijd van de Harmonie St.-Laurentius Oostmalle in 1938. Het resultaat van bijna dagelijks in openlucht repeteren, en dat vele weken lang, was ronduit schitterend! De fanfare haalde de eerste prijs in de ‘marschwedstrijd’, de eerste prijs ‘met groote onderscheiding’ en de ereprijs van Gouverneur van Antwerpen in de korpswedstrijd van de derde afdeling waarin ze moest uitkomen. De fanfare ‘De Vriendenkring’ breidde uit tot harmonie, inclusief houtblazers dus, in 1939. Met 72 muzikanten werd er desnoods zondagavond én doorheen de week geoefend …. tot de Tweede Wereldoorlog uitbrak.
De uitvoeringen lagen stil, en elk half jaar moest er gebedeld worden bij de Feldkommandatur in Antwerpen om toch maar te mogen repeteren. Het was in die oorlogsjaren, in 1943 om precies te zijn, dat binnen de Harmonie de toneelgroep ‘Wintervreugde’ werd opgericht, die tijdens de kerstdagen toneelopvoeringen verzorgde ‘voor de missies’. Was de harmonie-cum-toneelvereniging toen uitsluitend een mannenzaak? Het tekstboekje van het ‘kluchtspel in 1 bedrijf’ genaamd ‘Geknipt’ door ene Diederik Speelman geeft aan dat ‘Dit stuk kan met of zonder vrouwenrol gespeeld worden’. En bij de eerste opvoering door Wintervreugde, ‘De Wonderdoktoor’ van Jos Janssen, werd alvast de rol van Margriete gespeeld door Evarist Vervoort. En er werd stug doorgespeeld: een kostenstaat vermeldt “Gespeelt (sic) op 26, 27 en 28 december (d.i. 1944) … Gespeeld tijdens het Ardennenoffensief”. Tijdens die oorlogsjaren stierf voorzitter burgemeester Smolderen, in 1943. Hij werd opgevolgd door Alfons Megens, die na de oorlog in 1946 het voorzitterschap overdroeg aan Victor Boogaerts.
Zo goed en zo kwaad als het ging werd in de na-oorlogse periode gepoogd aansluiting te vinden met de vooroorlogse successen. De eerste prijzen op verschillende wedstrijden in de Kempen bevestigen de kwaliteit van de harmonie ‘De Vriendenkring’. Ze vierde haar vijftigste verjaardag in 1948 met het inrichten van een muziekwedstrijd ‘in den hof van de Pastoor’, waarbij 9 maatschappijen aantraden voor de stapmarswedstrijd, en 15 maatschappijen in de zgn. korpswedstrijd.
Was ‘De Vriendenkring’ in 1938 nog een fanfare, in 1955 kon de vereniging fier omgedoopt worden naar Koninklijke Harmonie. De gezamelijke inspanning van erevoorzitter Eduard Smolderen, senator A. De Boodt en voorzitter Victor Boogaerts leidde tot correspondentie vanwege het Kabinet van de Koning naar de bevoegde instanties. Op vrijdag 22 juli 1955 om elf uur werd het brevet overhandigd door de antwerpse gouverneur.
Geheel in stijl zond de Koninklijke Harmonie volgende dankbetuiging:
‘Aan Zijne Majesteit Boudewijn,
Koning der Belgen,
BRUSSEL.
De Koninklijke Harmonie De Vriendenkring Gierle dankt eerbiedig en oprecht Uwe Majesteit voor toegekende eretitel, beloning en tevens aanmoediging. Al hare leden waarderen hoge onderscheiding en zullen ervan waardig blijken te zijn. Zij zijn gehecht aan Doorluchtig Vorstenhuis en blijven van Uwe Majesteit de nederige en trouwe onderdanen’
Koning Boudewijn liet niet na in stijl te antwoorden, per telegram via zijn Adjunct-Kabinetchef:
‘De Koning werd getroffen door de gevoelens van gehechtheid aan het Vorstenhuis die U hem in uw boodschap van 30 juli betuigd heeft. Ik werd door Zijne Majesteit belast U en de leden van de Koninklijke Harmonie “De Vriendenkring” te Gierle zijn oprechte dank over te brengen.’
Merkwaardigerwijs werd in 1959 nogmaals het vijftigjarig bestaan van de Koninklijke Harmonie ‘De Vriendenkring’ gevierd, dit maal met een groot muziekfeest op 23 augustus. Bij deelname aan het feest verplichtten de deelnemende harmonie- en fanfarekorpsen zich ‘tot het houden van een muzikale wandeling door het dorp (korte optocht). Na optocht verplicht bezoek aan 2 cafés aangeduid door kommisaris.’
Ondertussen moest er wel nog muziek gemaakt worden. Prijskampen volgden elkaar op, en minstens 12 keer per jaar stapte de Harmonie in vol ornaat op. De uniformen die in 1968 aangeschaft werden gaven dergelijke uitstappen nog meer cachet. Het uniform waarmee de harmonie toen verscheen herkent U misschien in volgende omschrijving: “Veston: mouw dubbelgalon, schouderpaletten, revers belegd met roode stof en muziekkenteken op elke revers, 2 rij knopen en 4 zakken met klep in rood, voering staal (!). Broek met biez of galon.” Uit het bijschrift in een programmaboekje van de 2de Grote Internationale Muziekwedstrijd voor Fanfaren en Harmoniën op 23 juni 1968 te Rupelmonde weten we dat De Koninklijke Harmonie ‘De Vriendenkring’ in de eerste afdeling uitkwam, met 40 uitvoerders speelde, en 92% behaalde. Het was het eerste optreden van Sus Smet op de Si-mol bombardon …
In januari 1969 werd de drumband opgericht, en in november 1969 kon gerepeteerd worden ‘in ‘t klooster’, in een lokaal ter beschikking gesteld door Jos Peeters. In datzelfde jaar, 1969, gaf de harmonie op 2 maart zijn eerste muziekavond, een traditie die tot op vandaag in ere wordt gehouden. Deze eerste avond werd ingericht ‘als dank voor de milde steun die we mochten ontvangen ten voordele van het klederenfonds en de jonge muzikanten’. Uniformen kostten blijkbaar geld. De jonge muzikanten waren ook van de partij, ‘zelfs degenen welke nog geen instrument hebben zullen iets ten beste geven op blokfluit’. Alle zeilen werden bijgezet voor deze eerste muziekavond, die toen gratis werd aangeboden.
Herinnert U zich nog ‘het jaar van de Vlag’? 1979 was dat, en ook de Harmonie kreeg toen een nieuw vaandel. André Proost, een Gierlese beeldhouwer, maakte maar liefst 9 ontwerpen voor het nieuwe dundoek. Uiteindelijk koos het toenmalige bestuur voor ontwerp n° 6, dat door de kunstenaar als volgt werd toegelicht: ‘Een vlag moet van ver te herkennen zijn, daarom moeten de tekst en het motief sober en gestileerd getekend zijn. De kleuren zijn tamelijk hel en opvallend gekozen, met in vele ontwerpen blauw-wit, welke de kleuren van Gierle zijn. … Ontwerp 6: blauwe vlag met witte tekst en harp met gestileerde gierenkop afgeboord. Met een gierenkop kon ik alleen een harp in harmonie samenbrengen. (witte vlaggenstok)’. De vlaggestok is nochtans niet een witte geworden. Het logo van de Koninklijke Harmonie ‘De Vriendenkring vzw is wel tot op vandaag dit ontwerp van André Proost gebleven.
De gelegenheid om een nieuwe vlag te laten ontwerpen had ook een droevige kant: in 1979 trad Meester Louis Neefs, vader van de bekende zanger Louis Neefs, terug als dirigent van de harmonie. In zijn laatste jaar als dirigent leidde hij de harmonie op het Nationale Fedekamtournooi in Neeroeteren naar een eerste prijs met promotie naar tweede afdeling. Samen met de huldiging van Meester Neefs werd ook de nieuwe vlag voorgesteld.
Meester Neefs werd als dirigent opgevolgd door Johan De Doncker, die op 11 februari 1979 de tiende muziekavond van de harmonie dirigeerde. In diezelfde periode volgde Louis van Duppen Victor Boogaerts op als voorzitter.
Johan De Doncker werd als dirigent snel opgevolgd door Koen Thys, die na twee jaar plaats ruimde voor Karel Peeters. Dan kwam met Eddy Verdonck in 1984 een dirigent voor de harmonie te staan die elf jaar lang het dirigeerstokje met vaste hand hanteerde. dat was onder het voorzitterschap van Marc Boogaerts, de kleinzoon van Victor Boogaerts, die in 1983 het voorzitterschap had aanvaard. Na het voorzitterschap van Peter Van der Linden kwam dan de huidige voorzitter van de Koninklijke Harmonie ‘De Vriendenkring’ vzw, Jef Wynants, in 1993 aan het roer van de vereniging.
Jef Wynants wist de (toen nog) jonge Benny Belmans aan te trekken als dirigent voor de harmonie. Met Benny, die vanaf 1995 meer dan elf jaar lang de harmonie dirigeerde, werd de traditie van de jaarlijkse muziekavond voortgezet, al veranderde het repertoire. Er werden nu voornamelijk concertstukken gespeeld. Van de muziekavonden zijn er nog vele gevolgd. Ze werden één van de vaste jaarlijkse evenementen in Gierle, net zoals de Gierlese Molenfeesten waar de harmonie in het begin mee aan de kar trok.
Met Luc Van den Eynde kreeg de koninklijke Harmonie ‘De Vriendenkring’ vzw in 2007 een nieuwe dirigent, die met de 45 muzikanten verder gaat op de ingeslagen weg. Onder zijn leiding ging onze harmonie verder als een bloeiende vereniging, die jong en oud samenbrengt onder de noemer: GOEIE MUZIEK MAKEN. 10 jaar lang heeft Luc er zijn handelsmerk van gemaakt om elk concert een zelfgeschreven werk en/of een zelfgemaakt arrangement ten berde te brengen. Die werken werden altijd zeer gesmaakt door zowel muzikanten als publiek, omdat het altijd aangename nummers waren, ongeacht de moeilijkheid of zwaarte in de achterliggende betekenis. Luc heeft ons een paar prachtige jaren bezorgd met enkele speciallekes zoals het Out of the Box concert en een Throwback-concert met enkele van de bekendste en leukste stukken die de harmonie dan nog eens hernam. Na 10 jaar heeft hij zijn stokje aan de haak gehangen en de harmonie “overgelaten” aan de – inmiddels bewezen na ons 1e concert – zeer kundige Barthel Hendrickx.
Barthel Hendrickx heeft onze harmonie op een bijzonder kort repetitiejaar naar een hoger niveau getild en een kasteel van een concert laten neerzetten in amper 10 maanden tijd. We zijn zeer benieuwd hoe dit verhaal zich verder gaat (laten) schrijven
Koninklijke Harmonie De Vriendenkring Gierle 